یکی از حوادث مهم و بزرگ تاریخ اسلام، حادثه غدیر است. این حادثه ی بزرگ که در اواخر عمر پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله رخ داده است، منشأ بسیاری از حوادث، تحوّلات، گرایش‌ها، فرهنگ‌ها، عقاید و ایده‌ها گردید. در طول1400سال گذشته، محققان و اندیشه مندان بسیاری از شیعه و سنی، به پژوهش و تجزیه و تحلیل و بررسی این واقعه ی تاریخی پرداخته‌اند. پایه ی همه این بررسی‌ها بر فرض صحت و تحقق حادثه غدیر استوار است.
حادثه غدیر خم، توسط بسیاری از عالمان بزرگ اهل سنت ذکر شده و در کتب معتبر آنان نیز بیان شده است و ما از باب نمونه، به تعدادی از این منابع معتبر اشاره می‌کنیم:
. ابوداوود طیالسی متوفای 204ه.ق در کتاب مسند ابوداوود حادثه غدیرخم را مطرح کرده، داستان عمامه‌گذاری حضرت علی علیه السّلام را بیان داشته است(طیالسی، [بی‌تا]، ص23).
2. امام احمد بن حنبل متوفای 241ه.ق در کتاب مسند و کتاب «فضائل الصحابه» حادثه ی غدیر را ذکر کرده است (احمد بن حنبل، [بی‌تا]، ج1، صص84، 88 و118).
3. بلاذری (احمد بن یحیی) متوفای 279ه.ق از مورخان بزرگ اهل‌سنت در کتاب انساب‌الاشراف، با چند سند، از براء بن عازب و ابوهریره و زید بن ارقم و ابن عباس و بریدة بن الحصیب و ابوسعید خدری در ضمن پنج حدیث معتبر، حدیث غدیر را نقل کرده است(بلاذری، [بی‌تا]، ص108-113).
4. ابن ماجه (محمد بن یزید قزوینی)متوفای 275ه.ق از فقها و محدثان بزرگ اهل سنت و یکی از نویسندگان صحاح سته در کتاب سنن ابن ماجه به سندش از براء بن عازب روایت می کند: با پیامبر صلی الله علیه و آله در حج‌الاسلام بودیم، در بین راه، پیامبر صلی الله علیه و آله فرود آمد و دستور به نماز جماعت داد. سپس دست علی علیه السّلام را گرفت و فرمود: «هذا ولی من انا مولاه» (ابن ماجه، [بی‌تا]، ج1، ص43).
5. حاکم نیشابوری (محمد بن محمد نیشابوری) متوفای 405 ه.ق از محدثان و فقهای بزرگ اهل سنت، در کتاب معروف المستدرک، با چند سند معتبر از زید بن ارقم، حادثه ی غدیر خم را بیان کرده و در پایان نوشته است: این حدیث صحیح است؛ و به عنوان شاهد، چهار حدیث دیگر نیز در تأیید آن نقل می کند(حاکم نیشابوری، [بی‌تا]، ج3، ص109).
6. واحدی (ابوالحسن علی بن احمد واحدی)، متوفای 468ه.ق از مفسران بزرگ اهل سنت، در کتاب اسباب النزول می نویسد: آیه شریفه «اَلیَوم أکمَلتُ لَکُم دِینَکُم...» در حجةالوداع، در سال دهم هجری نازل شد؛ او در ذیل آیه «یَا أیُّهَا الرَّسُولُ بَلِّغ...» به سند خودش از ابو سعید خدری روایت می‌کند که این آیه در روز غدیر خم در مورد علی علیه السّلام نازل شده است(واحدی نیشابوری، 1388، صص126 و135).
7. نسائی (ابی عبدالرحمن احمد بن شعیب نسائی) متوفای303ه.ق از محدثان بزرگ اهل سنت و یکی از نویسندگان صحاح سته و مؤلف کتاب السنن الکبری به سندش از زید بن ارقم و ابوطفیل، حادثه ی غدیر را بیان کرده است(بیهقی، [بی‌تا]، ج5، صص45، 130 و132).وی همچنین در کتاب خصائص امیرالمؤمنین، حادثه غدیر را نقل کرده است(نسایی، [بی‌تا]، صص93 و96).
8. یاقوت حموی متوفای626ه.ق از مورخان بزرگ اهل سنت در کتاب معجم البلدان در ذیل کلمه «خم» به حادثه غدیر اشاره کرده، می‌نویسد: خم، بیابانی است در بین مکه و مدینه در نزدیکی جحفه که در آن برکه [غدیر] قرار دارد و پیامبر صلی الله علیه و آله در آنجا خطبه خواند(حموی، 1979م، ج2، ص389).
9. بیهقی(احمد بن الحسین) متوفای458ه.ق از محدثان بزرگ اهل سنت، در کتاب السنن الکبری حادثه غدیر را نقل کرده و موضوع عمامه‌گذاری آن حضرت را بیان کرده است(بیهقی، [بی‌تا]، ج10، ص14).
10. هیثمی(نورالدین هیثمی) متوفای 807 ه.ق از محدثان و فقهای بزرگ و معروف اهل سنت در کتاب مجمع الزوائد و منبع الفوائد،واقعه غدیر را با چند سند معتبر از رباح الحارث، زید بن ارقم، ابوطفیل، سعید ابن وهب، زید بن یثیع، عبدالرحمن بن ابی لیلی، ابوهریره، ابن عمر، ملک بن حویرث، ابن جناده و... نقل کرده است(هیثمی، [بی‌تا]، ج9، ص104-109).
11. نووی متوفای قرن هشتم هجری در کتاب شرح صحیح مسلم در توضیح جمله «ماء یدعی خمّا بین مکه والمدینه» به واقعه ی غدیر اشاره کرده است(نووی، [بی‌تا]، ج15، ص180).
12. احمد بن ابی یعقوب متوفای284ه.ق از مورخان بزرگ اهل سنت، در کتاب تاریخ یعقوبی، حادثه غدیر را ذکر کرده است(یعقوبی، [بی‌تا]، ج2، 112).
13. مسعودی متوفای 345ه.ق از مورخان بزرگ در کتاب التنبیه و الاشراف حادثه غدیر را بیان کرده است(مسعودی، [بی‌تا]، ص221).
14. حاکم حسکانی متوفای قرن پنجم از مفسران بزرگ اهل سنت در کتاب شواهد التنزیل در ذیل آیه شریفه «بَلِّغ مَا أنزِلَ إلَیکَ» و آیه شریفه «الیَومَ أکمَلتُ...» حادثه غدیر را نقل کرده است(حاکم حسکانی، [بی‌تا]، ج1، ص200-239).
15. جلال‌الدین السیوطی متوفای911ه.ق از محدثان و مفسران بزرگ اهل سنت در تفسیر الدُّر المنثور از ابوسعید خدری روایت کرده که آیه ی شریفه «بَلِّغ مَا أنزِلَ إلَیکَ» در غدیر خم در مورد علی بن ابی طالب علیه السّلام نازل شده است(سیوطی، [بی‌تا]، ج2، صص259 و298).
16. ابو جعفر اسکافی متوفای 220ه.ق در کتاب المعیار و الموازنه، صص71، 210، 214 و311.
17. ابن ابی شیبه متوفای 235ه.ق در کتاب المصنف، ج7، صص495 و502.
18. عمرو بن ابی عاصم متوفای 287ه.ق در کتاب السنه، ص593.
19. ابن حیان متوفای 739ه.ق در صحیح ابن حیان، ج15، ص376.
20. سلیمان بن احمد طبرانی متوفای 360ه.ق در المعجم الصغیر، ج1، ص64 و در کتاب المعجم الکبیر، ج1، ص308، ج2، صص275 و369، ج4، ص17 و ج5، صص192،170،166 و204.
21. ابن ابی الحدید متوفای 656ه.ق در شرح نهج البلاغه، ج2، صص 59 و288 و ج3، ص208.
22. زرندی حنفی (جمال‌الدین محمد بن یوسف) متوفای 750ه.ق در کتاب نظم درر المسمطین، ص93.
23. جمال الدین زیعلی متوفای 762 در نصب‌الرایه، ج6، ص 499 و کتاب سیر اعلام النبلاء، ج1، ص75.
24. ابن الدمیاطی متوفای 643ه.ق در کتاب المستفاد من ذیل تاریخ بغداد، ج2، ص129.
25. ابوالمحاسن متوفای 765ه.ق در کتاب الاکمال فی سند الامام احمد، ص664.
26. ابن حجر عسقلانی متوفای 852ه.ق در کتاب تهذیب التهذیب، ج2، ص155، ج7، ص296، ج8، ص106 و کتاب لسان المیزان، ج1، ص387، ج2، صص312 و379 و ج5، ص100 و کتاب تعجیل المنفعه، ص464 و کتاب‌الاصابه، ج2، صص14 و140 و ج3، صص481 و484 و ج4، صص227، 301 و467.
27. حاجی خلیفه متوفای 1067ه.ق در کتاب کشف الظنون، ج2، ص1672.
28. حافظ اصفهانی متوفای 430ه.ق در کتاب ذکر اخبار اصبهان، ج1، صص107، 126 و 235.
29. عبدالرحیم بن حسین عراقی متوفای 806ه.ق در کتاب الاربعین العشاریه، ص130.
30. هیثمی (علی ابن ابوبکر) متوفای 807ه.ق در کتاب موارد الظمان الی زوائد ابن حیان، ص544.
31. متقی هندی (علاءالدین علی المتقی بن حسام الدین) متوفای975 در کتاب کنزالعمال، ج13، صص104، 105، 134 و157.
32. قرطبی (محمد بن احمد) متوفای 671ه.ق در تفسیر قرطبی، ج6، ص61.
33. ابن کثیر (اسماعیل) متوفای744ه.ق در کتاب تفسیرالقرآن العظیم، ج2، ص15.
34. ابی عاصم(عمرو بن ابی عاصم) متوفای 287ه.ق در کتاب اسنه، صص593 و630.
35. المناوی(محمد بن عبدالرئوف) متوفای 1331در کتاب فیض القدیر، ج6، ص282.
36. شوکانی(محمد)، متوفای1250ه.ق در فتح القدیر، ج2، ص60.
37. خطیب بغدادی(ابوبکراحمد بن علی) متوفای 463ه.ق در تاریخ بغداد، ج3، ص94 و ج7، ص389.
38. ابن عساکر(ابوالقاسم) متوفای 571ه.ق در کتاب تاریخ مدینه دمشق، ج13، صص69 و70 و ج18، ص138.
39. ابن اثیر(علی) متوفای630ه.ق در کتاب اسدالغابه، ج1، صص308 و367 و ج2، ص232.
40. ابن النجار بغدادی(ابو عبدالله محمد بن محمود) متوفای643ه.ق در کتاب ذیل تاریخ بغداد، ج3، ص10.
41. ابن سعد (محمد بن سعد) متوفای 230ه.ق در طبقات الکبری، ج5، ص320.
42. عصفری (خلیفه بن خیاط) متوفای 240ه.ق در تاریخ خلیفه، ص361.
43. بخاری (ابو عبدالله محمد بن اسماعیل بخاری) متوفای 256ه.ق در کتاب تاریخ الکبیر، ج1، ص375.
44. عقیلی(محمد بن عمرو عقیلی) متوفای 322ه.ق در کتاب الضعفاء الکبیر، ج3، ص271.
45. ابن خلدون متوفای 808ه.ق در کتاب العبر معروف به تاریخ ابن خلدون، ج1، ص197.
46. ابن مزاحم منقری متوفای212ه.ق در کتاب واقعة الصفین، ص338.
47. ابن قتیبه دینوری در کتاب الاستغاثه، ج2، ص63.
48. ذهبی متوفای 747ه.ق در کتاب میزان الاعتدال، ج2، صص396 و640، ج3، ص294.
منابعی که ذکر شد، تنها بخشی از منابع معتبر اهل‌سنت بود که حادثه غدیر در آن مطرح شده است. دانشمندان بزرگ سنی که حادثه ی غدیر را بیان کرده‌اند، از گروههای مختلف بوده‌اند: برخی از آنان محدث، بعضی مورخ، گروهی مفسر، جمعی سیره نویس و تعدادی از اهل لغت و بخشی از فقهای بزرگ بوده‌اند؛ لذا حادثه غدیر فقط از یک طبقه و یک گروه خاصی نقل نشده است بلکه گروههای مختلف این حادثه را نقل کرده اند.
