چرا غدیر، عید است؟
آیات قرآن کریم و گفتار معصومین ـ علیهم السلام ـ بیانگر عظمت و جایگاه رفیع امامت در اعتقادات اسلامی است. با نگاهی به آیات غدیر میتوان بخوبی رمز عید بودن این روز را دریافت بخشی از اشارات قرآن کریم و معصومان در این باره چنین است:
الف) امامت مکمل تبلیغ رسالت الهی است.
به اتفاق شیعیان و به نقل بسیاری ازاهل سنت آیه شریف تبلیغ جهت انتصاب علی ـ علیه السلام ـ به جانشینی رسول گرامی(ص) نازل شد. این نکته هنگامی بود که ترس آشوب بود و احتمال تفرقه افکنی از جانب منافقین و افراد سست ایمان وجود داشت. وحی الهی به همه این نگرانی ها خاتمه داد و با تأکید بر اهمیت موضوع، حفظ رسول گرامی(ص) از توطئه ها را نوید داد و فرمود: یا ایها الرسول بلغ ما انزل الیک من ربک فان لم تفعل فما بلغت رسالته و الله یعصمک من الناس؛ ای پیامبر، آنچه از خدا بر تو نازل شده به مردم برسان که اگر نرسانی تبلیغ رسالت و ادای وظیفه نکرده ای و خدا تو را از (آزار) مردمان محفوظ خواهد داشت. (13)
علامه امینی 30 منبع از مدارک اهل سنت را برمی شمارد که همه آنها این آیه را با معرفی ولایت امیرمؤمنان علی ـ علیه السلام ـ در ارتباط دانسته اند. جلال الدین سیوطی شافعی در تفسیر در المنثور، تفسیر فخرالدین رازی شافعی در شمار این منابع جای دارند. (14)
نکته ای که از دقت در آیه، با استفاده از جمله «فما بلغت رسالته» میتوان فهمید این است که امامت در حدی از منزلت است که عدم معرفی آن با انجام ندادن وظیفه رسالت مساوی است.
ب) امامت مایه تکمیل دین است
دین مجموعه قوانین الهی است که برای اجرای آن به فردی که بتواند با تکیه بر دو عنصر ایمان و آگاهی موجب اجرای آن شود، نیاز دارد. دین کامل دینی است که این امر را از قبل پیش بینی کرده، برای آن برنامه داشته باشد. از این رو وقتی کفار احساس کردند با فوت عبدالله فرزند پیامبر گرامی(ص) جانشینی برای استمرار راهش وجود ندارد آن بزرگوار را «ابتر» و کارش را ناقص قلمداد کردند. (15)
بعد از انتصاب علی(ع)، این آیه نازل میشود و میفرماید «الیوم اکملت لکم دینکم» امروز دین شما را کامل کردم. (16) امامت در جهت بیان احکام تکمیل کننده دین است؛ زیرا به مقتضای روایتی، که از طریق شیعه و اهل سنت نقل شده و پیامبر گرامی فرمود: من شهر علم هستم و علی در آن شهر. هر که خواستار ورود به شهر حکمت است باید از راه علی(ع) واردشود. (17)
امامت در جهت اجرای صحیح برنامه های دینی نیز تکمیل کننده دین است. از این رو پیشوایان پنجگانه اهل سنت مانند مسلم، مالک، بخاری، نسایی و ترمذی می نویسند: وقتی طارق ابن شهاب، از اهل کتاب، در مجلس خلیفه دوم گفت: اگر آیه «اکمال» در دین ما نازل می شد آن را عید می گرفتیم. (18) کسی بر او خرده نگرفت و عمر با سکوت خود آن را مورد قبول قرار داد.
ج) امامت عامل یأس دشمنان اسلام است.
آیه سوم سوره مائده نیز در باره انتصاب علی ـ علیه السلام ـ در غدیر خم نازل شده است؛ «الیوم یئس الذین کفروا من دینکم فلا تخشوهم و اخشون» امروز کافران از اینکه به دین شما دستبرد زنند و اختلالی رسانند طمع بریدند پس شما از آنان بیمناک نشوید. (19)
این آیه نشان میدهد که روز تکمیل دین و روز یأس و نومیدی دشمنان اسلام یکی است. علامه طباطبایی مینویسد: صحابه و تابعان و آنها که بعد از آنان آمده اند، همگی اتفاق دارند که این دو آیه مرتبط هستند و هر یک تکمیل کننده معنای دیگری است. و این نیست مگر بدان سبب که هر دو با هم نازل شده، یک معنا را میرسانند. (20)
از آنچه گفته شد نتیجه می گیریم که باید این روز را عید شمرد؛ زیرا خداوند متعال چنان بدان اهمیت داده است که آن را موجب اکمال دین، تبلیغ رسالت و نومیدی دشمنان اسلام دانسته است تا خود یادی از «ایام الله» باشد و فرموده است: و ذکرهم بایام الله؛ روزهای خداوندی را بدانان یادآوری کن. (21)
د) امامت ضامن استمرار وحدت اسلامی است
قرآن کریم، آنجا که از دعای حضرت عیسی و درخواست نزول مائده آسمانی سخن به میان می آورد، از عید بودن آن برای نسل های آینده و گذشته یاد میکند و میفرماید: «اللهم ربنا انزل علینا مائدة من السماء تکون لنا عیدا لاولنا و آخرنا و آیة منک؛ پروردگارا، بر ما از آسمان مائدهای فرست تا این روز برای ما و کسانی که پس از ما میآیند عید شود». (22)
چنانکه ملاحظه میشود حضرت عیسی نزول این مائده و عید شدن آن را برای این میخواهد که برای همیشه مایه افتخار و عزت جامعه دینی شود و بتواند حبل المتین و نقطه وحدت آنان باشد؛ وحدتی که یکی از علت های بعثت پیامبران شمرده شده است، و راز و حکمت عید شمردن نیز در همین راستاست تا جامعه اسلامی مائده آسمانی امامت و وصایت را پاس دارند و آن را به عنوان نقطه مرکزی حل اختلافات خویش بپذیرند و این است رمز کلام باقر العلوم آل محمد (علهیم السلام) که فرمود «و لم یناد بشیء ما نودی بالولایة یوم الغدیر؛ در میان احکام اسلامی هیچیک به اندازه ولایت روز غدیر مهم شمرده نشده است». (23)
پی نوشتها:
13ـ مائده، .67
14ـ درالمنثور، سیوطی، دارالکتب العلمیة، ج 2، ص 457؛ تفسیر فخررازی، ج 12، ص .49
15ـ ر.ک تفسیر مجمع البیان، ج 5، تفسیر سوره کوثر؛
16ـ مائده، .3
17ـ الغدیر، ج 6، ص 61ـ .77
18ـ الغدیر، ج 1، ص .283
19ـ سوره مائده، .3
20ـ المیزان، ج 5، ص .179
21ـ دارالکتب العلمیه22ـ ابراهیم، .5
23ـ اصول کافی، ج 2، ص 21، بابدعائمالاسلام،حدیث .8
مأخذ: مجله کوثر
