کسى را نمى‏توان یافت که چون امام على علیه السلام خواهان خیر و صلاح امت بوده باشد؛ چرا که او همواره بر آن بود تا مسیر تاریخ را در بستر واقعى آن به جریان اندازد. اگر چه مردم در انتخاب و گزینش رهبرى راه خطایى را پیمودند، این چیزى نبود که امام را وادارد تا تصمیم عجولانه بگیرد؛ زیرا امام به فراست، تبعات جانبى این دگرگونى را دریافته بود .

عامه مردم از وجود فرصت طلبان کاملا بى اطلاع بودند، از این رو، هم در انتخاب خلیفه و هم در روش عزل وى اشتباه کردند وشاید در موقعیت و جو آن چنانى، هر کسى جاى آنان مى‏بود همین تصمیم را اتخاذ مى‏کرد؛ زیرا عثمان بارها پیمان بست و نقض پیمان کرد. عثمان به وضوح احساس مى‏کرد که على علیه السلام خیر و صلاح وى را مى‏خواهد؛ جز این که اوضاعى که بر خلیفه حاکم بود، مانع مى‏شد روابط آن دو گرم و دوستانه باشد.

ابن قتیبه مى‏گوید: «روزى عثمان به على علیه السلام گفت: اى ابو الحسن، نمى‏دانم طالب مرگت هستم، یا زندگى تو را خواهانم. به خدا! اگر بمیرى نمى‏خواهم بعد از تو براى دیگران بمانم، زیرا کسى را چون تو نخواهم یافت» ⁽¹⁾

جرج جرداق مى‏گوید: «در جریان حصر سراى عثمان، فرزندان على علیه السلام حسن وحسین علیهم السلام به دفاع از وى پرداختند؛ این در حالى بود که بنى امیه پنهانى از وى گریختند و در شام به معاویه پیوستند.» ⁽²⁾ مسعودى مى‏گوید:«علاوه بر فرزندان، کسان خود را نیز فرستاد. ⁽³⁾ »مؤلف الفخرى مى‏گوید: «على علیه السلام در ردیف مدافعان و یاران عثمان بود و عثمان براى دفع مردم از او کمک مى‏خواست واو نیز به دفع آنان قیام کرد. عاقبت چون عثمان را محاصره نمودند على علیه السلام فرزند خود حسن علیه السلام را به یارى او فرستاد که او جهت دفاع از عثمان سخت کوشید، چندان که عثمان او را قسم داد که از دفاع دست بردارد.»⁽⁴⁾

طبرى و این قتیبه آورده‏اند: «چون عثمان در محاصره مخالفین بود، شورشیان آب را بر وى بستند و کسى جرأت نمى‏کرد که به آنان آب برساند، تا این که عثمان از پشت بام خانه‏اش از على علیه السلام خواست تا به خانه‏اش آب برساند که على علیه السلام هم چند مشک آب برایش فرستاد.» ⁽⁵⁾

پی نوشتها :

.1 الامامة و السیاسة، ج 1، ص .36

.2 على صداى عدالت انسانى، ج 1، ص 218 ـ 219؛ نهایة الارب، ج‏5، صفحه 80

.3 مروج الذهب، ج 1، ص 701 ـ .702

.4 الامامة و السیاسة، ج 1، ص 42؛ نهایة الارب، ج 5، ص 74، به نقل از: تاریخ سیاسى اسلام، ج 1، ص .300

.5 الامامة و السیاسة، ج 1، ص 40؛ تاریخ طبرى، ج 3، (حوادث سال 35) نهایة الارب، ج 5، ص 74

تاریخ ولایت در نیم قرن اول صفحه .112

استاد حسین ذاکر خطیر.