سوال 1: غدیر چه معنایى دارد؟

پاسخ : رود کوچکى که مقدار کمى آب همواره در آن جارى باشد.

چون در صحراى نزدیک «جحفه» رود کوچکى وجود داشت آن را به صحراى غدیر نام نهادند.

----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

سوال 2: چرا حادثه عظیم بیعت مردم با امام على (علیه السلام) با نام غدیر معروف شد؟

پاسخ : بیابان غدیر خم پس از سرزمین «جحفه» در 3 میلى مکه قرار دارد، و در آنجا رود همیشه جارى وجود داشت، چون براى اعلام ولایت امام على (علیه السلام) و بیعت 120 هزار حاجى از زن و مرد، دو روز در آنجا توقف کردند، و در آن هواى گرم و کمبود آب، از آن رود کوچک استفاده مى شد، آن حادثه بزرگ به نام «غدیر» معروف شد. از آن پس در نوشته‌ها و گفته‌ها و شعرهاى گوناگون، روز بیعت عمومى مردم با حضرت امیرالمؤ منین (علیه السلام) با نام غدیر مطرح گردید.

----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

سوال 3: آیا واقعه غدیر با نامهاى دیگرى نیز آمده است ؟

پاسخ: نام معروف حادثه عظیم بیعت عمومى مردم با امام على (علیه السلام) همان غدیر است اما با نامهاى دیگرى نیز مطرح شده است مانند:

یوم الولایه (روز اعلام ولایت)

یوم البیعه (روز بیعت)

یوم الدوح (روز بزرگ، که حادثه بزرگى در آن رخ داد، یا روزى که مردم در کنار درختان تنومند صحراى غدیر، از سایه هاى آن استفاده مى کردند و سایبان براى خود درست نمودند.

----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

سوال 4: حادثه عظیم در چه روزى تحقق یافت؟

پاسخ: روز پنجشنبه، سال دهم هجرت، هیجدهم ذى الحجة، درست هشت روز پس از عید قربان، در صحراى غدیر خم فرمان بیعت عمومى مردم با حضرت امیرالمؤ منین (علیه السلام) از طرف خدا و فرشته وحى صادر شد که: «یا ایهاالرسول بلغ ماانزل الیک...» (اى پیامبر آنچه نسبت به ولایت على (علیه السلام) به تو ابلاغ کرده ایم براى مردم بازگو).

----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

سوال 5: پس از کدام مراسم مهمى غدیر شکل گرفت؟

پاسخ : پس از مراسم حج واجب، که مسلمانان بلاد اسلامى چون شنیدند، رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) در این مراسم شرکت دارد، به گونه اى گسترده شرکت کردند، و چون آخرین حج رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) و در روزهاى آخر عمر آن حضرت بود آن را (حجة الوداع) نامیدند.

شیخ کلینى روایت کرده است که حضرت رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) بعد از هجرت ده سال در مدینه ماند و حج بجا نیاورد تا آنکه در سال دهم خداوند عالمیان این آیه را فرستاد که:

«و اذن فى الناس بالحج یا توک رجالا و على کل ضامر یاتین من کل فج عمیق لیشهدوا منافع لهم.

)اى رسول خدا! در میان مردم براى سفر حج ندا در ده و همه را به مراسم حج فراخوان تا مردم پیاده و سواره و از راه دور بسوى تو آیند( پس امر کرد رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) مؤ ذنان را که با آواز بلند به مردم اطلاع دهند که رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) در این سال به حج مى رود.

----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

سوال 6: چرا در آخرین سفر حج پیامبر(ص) حماسه غدیر مطرح شد؟

پاسخ: هر پیامبرى داراى جانشین و امام بوده و رسول خدا نیز مى بایست جانشین و امامى داشته باشد که او را معرفى و براى او از مردم بیعت بگیرد، اما در کجا؟ و در میان کدام جمعیت ؟

در کدام اجتماع عظیمى مى شود مسئله بیعت براى امامت امام على (ع ) را بگوش مسلمانان جهان رساند؟ اجتماع عظیمى چون سفر حج، آن هم حجة الوداع، که همه مسلمانان از سراسر بلاد اسلامى به جهت حضور شخص پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم) شرکت کرده بودند بهترین موقعیت بود.

----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

سوال 7: حجة الوداع چیست؟ و کدام خاطره را در ذهن انسان تداعى مى کند؟

پاسخ: شرکت رسول گرامى اسلام در مراسم حج سال دهم هجرت را (حجة الوداع) مى نامند. زیرا دیگر پیامبر اسلام نتوانست به حج برود، آخرین سفر حج آن حضرت را وداع با حج نامیدند، و چون پس از مراسم حج آن سال در روز هیجدهم ذى الحجة در صحراى غدیر خم، ولایت امام على (علیه السلام) و دیگر امامان معصوم شیعه تا قیام حضرت مهدى (عجل الله تعالی فرجه) را مطرح کرد و از عموم مسلمانان بیعت گرفت، نام حجة الوداع، حادثه غدیر خم را در دلها زنده مى کند.

----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

سوال 8: چرا در شهر مکه یا عرفات و منى در مراسم حج بیعت با امیرالمؤ منین (ع )مطرح نگردید؟

پاسخ : فرمان الهى پس از خارج شدن از مکه به رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) ابلاغ شد، و برخى از علل آن چنین است. اگر در مراسم شهر مکه یا عرفات یا منى این حقیقت مطرح مى شد شاید جاذبه روز غدیر را نداشت و دلها و مغزها را بخود جذب نمى کرد، چون همه در حال عبادت و انجام مراسم بودند.

اما پس از پایان مراسم حج و کوچ کردن حاجیان بسوى شهر و دیار خود، زمینه بیشترى براى بیعت با امام (علیه السلام) وجود داشت .

----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

سوال 9: چرا در حادثه عظیم بیعت عمومى مسلمین با امیر المؤ منین (علیه السلام) با نام غدیرمعروف شد؟

پسخ: این یک امر طبیعى است. در تمام ملتها این شیوه نامگذارى رواج دارد، که گاهى یک حادثه تاریخى را با نام شهرى یا خیابانى، یا کوهستانى، یا نام فرد خاصى مطرح مى کنند. چون در صحراى سوزان غدیر خم، 120 هزار حاجى از نظر آب در زحمت بودند و همه از یک رود کوچکى استفاده مى کردند، آن حادثه بزرگ، و آن خاطره نورانى با نام آن رود کوچک بنام «غدیر» با صحراى غدیر مشهور شد.

----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

سوال 10: چرا در سرزمین «جحفه» این حادثه عظیم سامان یافت؟ آنجا چه امتیازى داشت؟

پاسخ : چون همه مسلمانان پس از مراسم حج براى رفتن به شهرهاى خود تا سرزمین «جحفه» با یکدیگر همراه بودند، که از آنجا تقسیم شده هر یک بسوى شهر و دیار خود مى رفتند.

سرزمین جحفه چهار راهى است که مردم سرزمین حجاز را با دیگران از هم جدا مى کند، از آنجا راهى بسوى مدینه در شمال، و راهى به سوى عراق، و راهى بسوى مصر در غرب، و راهى بسوى یمن در جنوب وجود دارد.

سرزمین اگر فرمان الهى تحقق نمى یافت، دیگر اجتماع بزرگى از همه مسلمانان بلاد اسلامى شکل نمى گرفت و همه پراکنده مى شدند. و چون در آن روزگارى، رادیو، تلویزیون، ماهواره، تلکس خبرى، تلگراف، وجود نداشت، ابلاغ پیام الهى به همه مسلمانان در تمام بلاد اسلامى غیر ممکن بود. پس امتیاز بزرگ سرزمین غدیر آن بود که مى توانستند، مسلمانان بلاد اسلامى را در آنجا گرد هم آورند.

----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

سوال 11: چرا در شهر مدینه ، یا دیگر مراسم مذهبى بیعت با امیر المؤ منین (علیه السلام) مطرح نشد؟

پاسخ : خداوند بزرگ صحراى غدیر را برگزید و علت آن بود که اگر در شهر مدینه یا دیگر مراسم مذهبى بیعت با ولایت مطرح مى‌گردید، از حضور همه مسلمانان بلاد اسلامى خبرى نبود و در محدوده مرزهاى مشخص، یا زمان و مکان مشخص محصور مى‌شد. در صورتى که در مراسم حج جهانى و شرکت مسلمانان همگانى است . پس براى جهانى شدن غدیر مى بایست در مدینه یا دیگر مراسم یاد شده این مهم صورت نپذیرد.

----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

سوال 12: چرا حجة الوداع براى این مهم انتخاب شد؟

پاسخ : چون سفر آخرین پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم) بود و باید جانشین خود را معرفى مى کرد، و اجتماع بى سابقه اى از مسلمانان دیگر بلاد اسلامى در آنجا گرد مى آمدند، و همه مسلمانان پس از انجام مراسم حج در یک حالت معنوى، عبادى خاصى بودند، که آن حالات معنوى در دیگر اجتماعات یافت نمى شد و حجاج معمولا پس از بازگشت به وطن خود وقایع مهم سفر را بازگو و حکایت مى کنند.

----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

سوال 13: آیا حضرت امیرالمؤ منین (ع ) در آغاز این سفر با پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم) بود؟

پاسخ: خیر، امام على (علیه السلام) از طرف رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) در شهر یمن بود که عازم مکه شد، اما حضرت زهرا (سلام الله علیها) از آغاز تا پایان سفر حجة الوداع همواره با پیامبر بوده و حوادث و تحولات روز غدیر و پس از آن را شاهد بود.

----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

سوال 14: جایگاه سخنرانى پیامبر را چگونه فراهم کردند؟

پاسخ: پیامبر خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) دستور داد تا اشتران را خوابانده و از جهاز شتران جایگاه بلندى براى سخنرانى آماده سازند، بگونه اى که بتواند براى آن جمعیت انبوه سخن بگوید و همگان او را به روشنى بنگرد.

----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

سوال 15: شمار مردم در آن اجتماع عظیم چقدر بود؟

پاسخ : تعداد جمعیت انبوه روز غدیر را مختلف ثبت کرده اند، برخى124 هزار نفر و بعضى 100هزار، و بعضى 90هزار، و گروهى 120هزار نفر نوشته اند.

----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

سوال 16: اجتماع بزرگ غدیر چه ویژگیهایى داشت؟

پاسخ: ویژگیهاى فراوانى داشت مانند:

1- اجتماعى از تمام بلاد اسلامى بود.

2- اضران پس از اعمال حج با جاذبه هاى معنوى خاصى گرد هم آمدند.

3- انگیزه اجتماع معنوى و با فرمان الهى بود.

4- فراوانى این اجتماع در آن روزگاران بى نظیر بود.

----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

سوال 17: آیا چنان اجتماع بزرگى را مى شود در جاى دیگرى گرد آورد؟

پاسخ: نه هرگز!! زیرا ارتش هاى بزرگ آن روزگاران با همه فراخوانى و جمع آورى نیروها نمى توانستند آن تعداد از جمعیت را گرد هم آوردند، و با همه تلاش 10هزار یا 15هزار نفر را گرد مى آورند.

و دیگر اجتماعات، جاذبه حضور پیامبر را نداشت، و از جاذبه هاى معنوى حج برخوردار نبود.

----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

سوال 18: سخنرانى رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) چگونه آغاز و پایان یافت؟

پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم) پس از آنکه در جایگاه بلند سخنرانى قرار گرفت با حمد و ستایش الهى و اعتراف گرفتن از حاضران بحث را آغاز کرد و فرمود: شما درباره من چگونه شهادت مى دهیم؟ همه مردم پاسخ دادند: شهادت مى دهیم که تو فرمان خدا را ابلاغ و ما را به خوبیها دعوت کردى خدا تو را پاداش ‍ نیکو دهد. پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم) فرمود: «ایهاالناس من اولى الناس بالمؤ منین من انفسهم» ؟

)اى مردم! چه کسى نسبت به مؤ منان از خودشان سزاوارتر است؟) همه پاسخ دادند: خدا و پیامبر او دانا ترند.

آنگاه پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم) نزول فرشته وحى و آخرین فرمان الهى پیرامون مومى مردم با على (علیه السلام) و یازده فرزندانش را تا قیامت، مطرح و از همگان اقرار و اعتراف گرفت و همگان را به پخش این خبر و فرمان الهى، فرمان داد، و در پایان سخنرانى، فرمان بیعت عمومى را صادر فرمود که همه زن و مرد حاضر در صحراى غدیر با امام على (علیه السلام) بیعت کردند.

----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

سوال 19: پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم) امام على (علیه السلام) را چگونه براى بیعت معرفى کرد؟

پاسخ: پس از ابلاغ ولایت امام على (علیه السلام) و یازده امام دیگر از فرزندان او، آن حضرت را به جایگاه بلند سخنرانى فرا خواند، دست او را گرفت و بلند کرد به گونه اى که زیر بغل پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم) پیدا شد و فرمود:

فمن کنت مولاه فعلى مولاه (پس هر کس را من رهبر او مى باشم، پس على (علیه السلام) نیز رهبر اوست).

----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

سوال 20: اول کسى که با امام على (علیه السلام) بیعت کرد چه کسى بود؟

پاسخ: پس از ابلاغ وحى، و فراخوان امام على (علیه السلام) به جایگاه سخنرانى، اول کسى که دست على (علیه السلام) را گرفت وبا آن حضرت بیعت کرد، شخص رسول خدا (علیه السلام) بود و سپس دیگران با امام بیعت کردند.

----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

سوال 21: بیعت با امیرالمؤ منین (علیه السلام) از کى آغاز و تا چه زمانى بطول انجامید؟

پاسخ: امروز اخذ راى با نوشتن ورقه هاى مخصوص انتخابات انجام مى گیرد، اما در آن روزگاران بگونه دیگرى بود که دست در دست امام مى گذاشتند و به او بعنوان رهبر سلام مى کردند. که بیعت مردان از ظهر روز غدیر تا شب، و زنان تا پاسى از شب گذشته بطول انجامید.

مرحوم شیخ عباس قمى اینگونه نقل مى کند: حضرت رسول (صلی الله علیه و آله و سلم) از منبر فرود آمد و آن وقت، نزدیک زوال بود در شدت گرما، پس دو رکعت نماز کرد .و مؤ ذن آن حضرت اذان گفت و مردم نماز ظهر را با آن حضرت بجا آوردند. پس به خیمه خود مراجعت فرمود و امر کرد خیمه اى براى حضرت امیرالمؤ منین (علیه السلام) در برابر خیمه آن حضرت بر پا کردند و حضرت امیرالمؤ منین (علیه السلام) در آن خیمه نشست. پس حضرت رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) دستور داد تا مسلمانان فوج فوج به خدمت آن حضرت رفته و بگویند: «اسلام علیک یا امیرالمؤ منین» پس مردان چنین کردند.

آنگاه امر فرمود تا همسران آن حضرت و زنان مسلمانان که همراه ایشان بودند بروند و با امام على (علیه السلام) بیعت کنند.

----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

سوال 22: اگر در آن روز بیعت با امام انجام نمى گرفت چه مى شد؟

کامل نمى شد، و امت اسلامى بدون رهبر، سرگردان و مضطرب مى گشت و دیگر گرد آوردن چنان اجتماع بزرگى غیر ممکن بود و رسالت پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم) نا تمام مى ماند که جبرئیل هشدار گونه وحى الهى را اینگونه براى پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم) خواند: و ان لم تفعل فما بلغت رسالته (اگر امروز براى على (علیه السلام) بیعت نگیرى رسالت خود را به پایان نبرده‌اى).

----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

سوال 23: آیا پیامبر هم بیعت کرد؟ به دستور چه کسى ؟

پاسخ : مردم با فرمان خدا و پیامبر (صلی الله علیه و آله و سلم) با امام على (علیه السلام) بیعت کردند، زیرا رسالت پیامبران بدون امامت تداوم نخواهد یافت.

----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

سوال 24: آیا زنان هم بیعت کردند؟

پاسخ : یکى از جلوه هاى زیباى غدیر، عمومى و همگانى بودن آن است که همه اقشار جامعه، از سفید و سیاه، از سرمایه دار و تهیدست، از مهاجر و انصار، و از زن مرد، همه و همه در آن روز بزرگ نقش داشتند و با امیرالمؤ منین (علیه السلام) بیعت کردند؟

آرى زنان هم بیعت کردند که زنان هم از دیدگاه اسلام حق انتخاب دارند. حق شرکت در سرنوشت خویش را دارند و آزادند.

----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

سوال 25: مردان و زنان چگونه با امیرالمؤ منین (علیه السلام) بیعت کردند؟

پاسخ : مردان خدمت امام على (علیه السلام) آمده دست در دست آن حضرت گذاشته مى گفتند: «السلام علیک یا امیرالمؤ منین»

پس از پایان بیعت عمومى مردان وقتى نوبت به زنان رسید، امام در جلوى خیمه بر نشست، طشت آبى مقابل آنحضرت نهادند و امام دست مبارک در آب طشت فرو برد، آنگاه زنان مسلمان جلو مى آمدند دستى بر آب زده مى گفتند: «السلام علیک یا امیر المؤ منین».

ادامه در پست بعدی ...