پیشگفتار

با نگاه به پیشینه حیات بشرى، «خانواده‏» و «قبیله‏» نخستین گروههاى اجتماعى است که در آن نوعى «ریاست‏»، «قانون‏» و «حکومت‏» دیده می ‏شود و سپس از دولتها و نظام حکومتى می ‏توان یاد کرد که در سرزمینهاى گسترده، براى جمعیتى معین، با نظامهاى ادارى و سازمانهاى سیاسى به حکومت پرداخته و نظام اقتصادى جامعه را تحت پوشش خویش قرار داده، و اعمال حاکمیت نموده‏اند.
«رئیس‏»، «رهبر» و «حاکم‏» با نظام ادارى خاص به تشکیل حکومت موفق می ‏گردد. و عاملى که در پذیرش و انتخاب رئیس و حاکم مؤثر است چیزى جز فرهنگ و بینش آن جامعه نیست.
اگر جامعه‏اى بینش مادى را بپذیرد و به اقتصاد آزاد گردن نهد و در مبانى عقیدتى و ایدئولوژیکى از فلسفه لذت و اصالت نفع پیروى کند، حکومتى سرمایه ‏دارى شخصى یا دولتى خواهد داشت و اگر از مبانى الهى و قرآنى پیروى نماید، به «حکومت اسلامى‏» و «مدینه فاضله غدیر» دست می ‏یابد.

ما در این گفتار به بررسى اجمالى عنصر اصیل در تشکیل حکومت‏ خواهیم پرداخت و با مبانى قرآنى فلسفه سیاسى اسلام آشنا خواهیم شد.

فلسفه سیاسى اسلام

وقتى از «فلسفه سیاسى اسلام‏» سخن به میان می ‏آید، بحث از فلسفه و نوع بینش اسلامى است. و در حقیقت فلسفه سیاسى اسلام، جزئى از نظام فلسفى و جهان‏بینى اسلامى محسوب می ‏گردد.
دانشمندان اسلامى در علومى چند مبانى نظرى و عملى نظام فلسفى اسلام را تبیین کرده ‏اند که می توان «فلسفه‏»، «کلام‏»، «عرفان‏»، «اخلاق‏» و «فقه‏» را در این ردیف قرار داد.

ادامه مطلب...

تعریف و اقسام لطف :

متکلمان عدلیه، عبارت‏هاى گوناگونى را در تعریف لطف به کاربرده‏اند .

برخى از این تعاریف، چنین است :

1- شیخ مفید، در تعریف آن گفته است :

اللطف ما یقرب المکلف معه الى الطاعة و یبعد عن المعصیة، و لا حظ له فى التمکین و لم یبلغ حد الالجاء؛

لطف، آن است که به سبب آن، مکلف به طاعت نزدیک، و از معصیت دور مى‏شود، و در قدرت مکلف بر انجام دادن تکلیف، مؤثر نیست و به مرز اجبار نیز نمى‏رسد .

2- ابواسحاق نوبختى، در تعریف لطف گفته است :

اللطف امر یفعله الله تعالى بالمکلف لاضرر فیه یعلم عند وقوع الطاعة منه و لولاه لم یطع؛

لطف، امرى است که خداوند، نسبت‏به مکلف انجام مى‏دهد و مستلزم ضرر نیست، و از وقوع طاعت از مکلف معلوم مى‏شود که خداوند آن را در حق مکلف، انجام داده است، و اگر آن لطف نبود، وى، اطاعت نمى‏کرد .

3- قاضى عبدالجبار معتزلى، در تعریف لطف چنین گفته است :

ان اللطف هو کل ما یختار عنده المرء الواجب و یتجنب القبیح، او یکون عنده اقرب اما الى اختیار [الواجب] او الى ترک القبیح؛

لطف، عبارت است از آن چه انسان به سبب آن، فعل واجب را برمى‏گزیند، و از فعل قبیح اجتناب مى‏کند، یا به انجام واجب و ترک قبیح نزدیک‏تر مى‏گردد .

ادامه مطلب...